Bileşikler Nasıl Oluşur?

Elementlerin Elektron Alma-Verme -Ortaklaşma Eğilimleri

Bileşikler konusuna başlamadan önce bazı elementlerin katman elektron dağılımlarını tekrar hatırlayalım bunun için Periyodik cetvelin 1. ve 2. periyotlarını içeren aşağıdaki tablodan elementlerin üzerine tıklayıp katman elektron yapılarını izleyelim



Şekil-1

Ortadaki noktaya bakarak başımızı öne ve geriye doğru hareket ettiğinizde çemberlerin hareket ettiğini göreceksiniz…

Gözlerimizle iki dairenin birbirine ters olarak hareket ediyormuş gibi göründüğünü gördük.Çevremizdeki her nesnenin şeklini gözlerimiz yardımıyla algılarız.Gözlerimiz şekilleri bize gösterir fakat gözlerimizle algılayamadığımız moleküllerin şekillerini belirleyen nedir?

İki atom veya atom grubu arasında bir molekül oluşturmak üzere etkileşme, kimyasal bağ olarak tanımlanır.

Moleküllerin gözlenen formüllerini açıklamak için kimyasal bağlamayı bilmek gerekir. Niçin bazı elementler, örneğin, H2, O2, S8, çok atomlu moleküllerdir? Suyun kaynama noktası, niçin benzeri moleküllerden daha yüksektir? CO2 uçucu olduğu halde, SiO2 katıdır, halbuki C ve Si benzer kimyasal özellikleri taşıyan elementlerdir.Sodyum elementi klorla bileşik oluştururken neden helyum ya da neon klorla bileşik oluşturmaz?

Bu soruların cevapları, molekül yapılarının, atomların uzayda diziliş şekillerinin, bağ türlerinin, bağ açılarının- bilinmesiyle verilebilir.

Bir kimyasal bağ, atomları veya atom gruplarını belli bir uzaklıkta ve bir arada tutmaya yetecek kuvvetedir ve kimyasal bağlanma sonucu, atomlardan oluşan moleküller arasında da moleküller arası bağlanma kuvvetleri oluşur

Moleküller arası etkileşmelerin enerjisi daha düşüktür. Bu bölümde, önce, atomların, değerlik tabakalarına elektron almaları-vermeleri yoluyla oluşan iyonik ve elektronlarını ortaklaşa kullanmaları yoluyla oluşan kovalent bağlar açıklanacaktır.

Atomlar, bağ oluşturmak üzere bir araya geldikleri zaman, çekirdeklerine en uzakta bulunan elektronlar etkileşirler. Dolayısıyla, bağlanma için, bir atomun en dış katmanının elektronları önemlidir; bu katmana değerlik (valens) katmanı ve bu katmanın elektronlarına değerlik (valens) elektronlarıdenir.

A grupları element atomlarının son katmanlarındaki değerlik elektronları sayısı, aynı elementin periyodik cetveldeki grup numarasına eşittir.



Şekil-2

Şekil -2'den yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandıralım

Hangi elementler elektron almaya eğilimlidir?

Hangi elementler elektron vermeye eğilimlidir?

Hangi elementler elektronlarını ortaklaşa kullanma eğilimindedir?

Atomların elektron alma,verme ya da ortaklaşa kullanma eğilimini belirlemek için elektron dizilimine bakılır.

Son katmanında 1,2,3 elektronu olan atomlar genellikle elektron verme eğilimindedirler. (Hidrojen ve Bor hariç) IA,IIA,IIIA gruplarındaki atomların çoğu elektron verir.

Son yörüngesinde 4, 5, 6, 7 elektronu olan atomlar ise genellikle elektron alma ya da ortaklaşa kullanma eğilimindedirler.Soy gaz katmanındaki elektron dizilimine yakın olan VA,VIA,VIIA gruplarındaki atomların çoğu elektron verir.

IV A grubunda bulunan karbon (C) elementi son katmanında 4 elektrona sahiptir.Helyum yapısına benzemek için 4 elektron verebilir ya da Neonun yapısına benzemek için 4 elektron alabilir.Fakat C atomu bileşik oluştururken son katmandaki elektronlarını ortaklaşa kullanma eğilimi gösterir

He ve Son yörüngesinde 8 elektron bulunduran atomlar ise kararlı maddelerdir. Bu sebeple elektron almak ya da vermek istemezler. Asal gazlar olarak bilinirler.

Diğer a metaller kendilerine en yakın soy gazlara benzemek için elektron alırlar ya da ortaklaşa kullanırlar.

Diğer metaller ise kendilerine en yakın soy gazlara benzemek için elektron verme eğilimi gösterirler

Periyodik cetvelde yer alan bazı gruplar ve bunların özellikleri aşağıdaki gibidir.



Alkali Metaller Toprak Alkali Metaller Halojenler Soy Gazlar