İyon Yükü ve Yükseltgenme Basamağı

İyon Yükü ve Yükseltgenme Basamağı

Öğrendiğimiz bu bilgilerden sonra atomların bileşik oluşturmaları için nelerin gerekli olduğunu anlamaya çalışalım.Bunu anlamamız için daha önce öğrendiğimiz atomun yapısı ile ilgili bilgilerimizi gözden geçirmemiz gerekir.

Atom çekirdek ve elektrondan meydana gelir. Çekirdek proton ve nötronlardan meydana gelir.Nötr atomun proton sayısı elektron sayısına eşittir.Bu yüzden element atomları ve elementel moleküller nötrdür.

Yüklü olan atom veya atom gruplarına iyon denir.Elektron alarak (-) negatif yüklü hale geçmiş atomlara ANYON, elektron vererek (+) pozitif yüklü hale geçmiş atomlara KATYON denir.İyon yükü ,element sembolünün sağ üst köşesine yazılır.Örneğin ; Na+,Mg+2,Cl-,O-2 şeklinde yazılır. İyon yükünün miktarı ve türü değerlik elektron sayısı ile alakalıdır.Atomun kimyasal davranışını da değerlik elektron sayısı belirler.

Değerlik elektron sayısı: Atomun son katmanındaki toplam elektron sayısına değerlik elektron sayısına denir.Atomlar bileşik oluştururlarken bu elektronları kullanır.Atom kararlı hale geçebilmek için atomun son katmanında bulunan değerlik elektronlarını 8'e tamamlar.Değerlik elektron sayısı 8'e tamamlanırken alınan ya da verilen elektronlar " iyon yükü "ya da "yükseltgenme basamağı " olarak da ifade edilir.

"İyon yükü " elektron alış verişinin tam olduğu varsayılan NaCl gibi bileşikler için kullanılır. NaCl suda çözündüğünde Na+ ve Cl- iyonlarını ortama salar.

Elektron alış verişinin tam olduğu varsayılan NaCl, MgCl2 ,AlCl3, Mg(NO3)2,FeSO4,Ca3(PO4)2 gibi bileşiklerde metal atomu verdiği elektron sayısı kadar pozitif yük kazanırken,ametal atomu ya da kök aldığı elektron sayısı kadar negatif yüke sahip olur.Bu yüklere iyon yükü denir.İyon yükü atomun ya da kökün sağ üst köşesine +, 2+, 3+, -, 2-, - 3 şeklinde yazılmalıdır.( Na+, Mg2+ ,Al3+, O2-,(NO3),(CO3) ,(SO4) ,(NH4),(PO4), … )

Ancak CO2 ,SO3 gibi gibi moleküller suya atıldıklarında C4+ veya S6+ gibi iyonlar oluşturamazlar. Bu nedenle bu tür atomlar için "iyon yükü" tabiri yerine, "yükseltgenme basamağı" kullanılır. Benzer şekilde N2O5 ,CO2 gibi bileşiklerde N ve C atomlarının değerlikleri içinde yükseltgenme basamağı tabiri kullanılır .Ayrıca Fe2O3 ,Mn2O7 gibi bileşiklerdeki Fe ve Mn Metalleri içinde iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı kavramı kullanması doğru olur.

Yükseltgenme basamağı terimi tüm elementler için kullanılabilir.İyon yükü ise yalnız iyonik bileşiklerdeki atom ya da kökler için kullanılabilir.

Kök:Birden çok atom içeren yüklü taneciklere kök denir.( (NO3),(CO3) ,(SO4) ,(NH4),(PO4)

,,, …) İyonik bileşikler suda çözündüklerinde , yapısında bulunan kökler bağımsız tanecik olarak hareket ederler.






NOT: Bir Atomda;
Proton sayısı = Elektron sayısı ise bu atoma yüksüz yani nötr atom denir
Proton sayısı<Elektron sayısı ise - yüklü iyon (ANYON)
Proton sayısı>Elektron sayısı ise + yüklü iyon (KATYON)



Atomun Üzerinde taneciklerin gösterilişi



Nötr (Yüksüz)Atom 

KATYON 


KATYON

ANYON 

Nötr (Yüksüz)Atom 

KATYON