Batı'nın Çöküşünün Ana Temelleri (Augute Compte’un Pozitivizmi)

Compte, 19. Y. Yılın “bilimsel felsefesini temsil eder. Bu tarihe kadar süre gelen bilimsel gelişmeler ve batı toplumunda görülen sosyal değişiklikler görüşlerini etkilemiştir. Compte, 19. y.y. toplumlarının içinde bulundukları buhranı” ortak bir ideal Yokluğu’na bağlamaktadır. Bu toplumları ortak itikatlara yöneltmek için meşhur “üç hal Kanunu”nu ifade etmiştir. Bu nazariyesinde, insanlığın tarih boyunca geçirdiği sosyolojik devreler ve bu devrelerdeki inanç sistemleri azaltılmıştır. Marx ve Engels’in tespitleriyle paralellik gösteren bu görüşünde son safha “Pozitif” safhadır ki, müspet bilimleri esas alan ve inancı reddeden marx ve Engels’le bir birleşmiştir. Compte’un Avrupa fikriyatını alt üst eden ve çöküş çığırını derinleştiren birkaç cümlesini kaybedelim. “Duyguların ötesinde hakikat yoktur. Din kendisinden duyu organlarımızla bir bilgi edinemediğimiz Allah’a bağlanmayacak, insanlığa bağlanacaktır. İnsanlık dininde tanrı ve ruh yoktur. Tanrı insandır. En büyük fetiş (put) dünyadır.”

“A. Compte, Fransız ihtilalı gibi Tanzimat’ın din aleyhtarı bir devrim olduğunu düşünerek M. Reşit paşaya yazdığı safiyane bir mektupta kendi Pozitiviste mezhebinin Osmanlı imparatorluğunda yayılmasına arzu etmiştir.”(11)